ĐẠI NAM NHẤT THỐNG CHÍ KINH SƯ
- 03/09/2023
ĐẠI NAM NHẤT THỐNG CHÍ
(QUYỀN BIỂU)
BÀI TỰ
Chúng tôi phụng sung chức Tồng-tài Toản-tu ở Quốc sử. Quán cần tấu về việc Khâm. mạng làm sách Đại-Nam-Nhất-Thống-Chí đã xong, nay xin tấn trình.
Trộm nghĩ: Đời thạnh-trị xa thơ thống nhất, thiên hạ như một nhà, cả nước như một người, nơi hoàn dinh cương vực phân chia, trăm dặm không đồng phong, ngàn dặm không đồng tục. Cho nên cương giới đăng trong Võ cống, rõ ràng pháp độ sâm nghiêm ; thủy thổ liệt ở chức-phương, ẩn ngụ lâm tư Kinh-vĩ. Bởi theo ý nghĩa Xuân- thu nhất-thống, và nối sách vở thượng cổ cửu khâu. Để cho được: không phải xuất ngoại mà thấy ngoài tám phương như trong cửa ngõ ; không phải viễn du mà biết cả sáu cõi như trước thềm hè. Có phải đâu như sách Hoàn-Vũ-Ký tự khoe là sách thái bình ; sách Quận-Quốc-Chí, chỉ bày những lời lợi hại, mà thôi.
Xét lãnh thổ Việt Nam, ngay phần sao Ngưu-tú ; Cổ-thời từ Hồng-Bàng về sau, Tây-Sơn về trước, phong cương chỉ ở phía bắc Thạch-Bi. Bản-triều khi Xuân-Kinh chưa phục, Thăng-Long chưa thu, giởi hạn còn chia phía nam Hoành-lãnh ;may trời mở cho thời kỳ nhất thống, đất rộng ra bờ cõi bốn phương ; địa hạt phiên-bình gồm trộn Lào, Qua, Xiêm, Lạp. Vương-thần-quốc-thồ, hơn cả Đinh, Lý, Trần, Lê. Đồ-bản rạng thiền Vương-hội; địa-chí gồm cõi Thiên-Nam Biên-bức trực trường, thông nơi Vũ-Tích; Diện-tích rõ rệt vẽ ở họa đồ.
Xem trọn bộ tại đây
