ĐẠI NAM NHẤT THỐNG CHÍ - TẬP 4
- 30/08/2023
ĐẠI NAM NHẤT THỐNG CHÍ
QUYỂN XVIII
TỈNH QUẢNG YÊN
Đông tây cách nhau 151 dặm, nam bắc cách nhau 82 dặm, phía đông đến cửa biển Suốt 143 dặm, phía tây đến sông huyện Thủy Đường tỉnh Hải Dương 8 dặm, phía nam đến cửa biển Bạch Đằng 25 dặm, phía bắc đến sông huyện Yên Bác tỉnh Lạng Sơn 57 dặm, phía đông nam đến biển 137 dặm, phía tây nam đến sông hai huyện An Dương và Nghi Dương tỉnh Hải Dương 16 dặm, phía đông bắc đến địa giới Khâm Châu tỉnh Quảng Đông nước Thanh 225 dặm, phía tây bắc đến sông huyện Thủy Đường tỉnh Hải Dương 10 dặm, từ tỉnh lị đi về nam đến Kinh thành 254 dặm.
PHÂN DÃ
Theo thiên văn ở khu vực sao Dực, sao Chẩn, về tỉnh thứ sao Thuần vĩ.
DỰNG ĐẶT VÀ DIÊN CÁCH
Đời Hùng Vương xưa là bộ Ninh Hải, đời Tần thuộc Tượng Quận, đời Hán thuộc quận Giao Chỉ, đời Lương là quận Hải Ninh thuộc Hoàng Châu, đời Tuỳ là quận Ninh Việt, đời Đường là quận Ngọc Sơn thuộc Lục Châu. Đại Thanh nhất thống chí chép phủ Ninh Châu là huyện Ninh Hải cũ ở phía tây nam Khâm Châu, nguyên là đất quận Giao Chỉ nhà Hán; đời Tiêu Lương đặt là huyện Yên Bình, lại đặt: châu Hoàng và quận Hải Ninh; nhà Tuỳ đầu đời Khai Hoàng đánh được nhà Trần (đời Nam Bắc triều), bỏ tên quận, năm thứ 18 đổi tên châu là châu Ngọc; đầu đời Đại Nghiệp bỏ châu đổi làm huyện là Hải An thuộc quận Ninh Việt, đời Đường gọi là huyện Ninh Hải, là châu trị của Lục Châu. Theo Nguyên Hoà quận huyện chí thì trị sở châu Lục là huyện Ninh Hải vì đất ở phía nam biển có đường bộ thông đến phía bắc biển, nhân đấy đặt tên như thế. Theo Cựu đường thư Địa lý chí thì năm Thượng Nguyên thứ 2 đời Đường Cao Tông, đặt châu Lục, đầu đời Thiệu Báo đổi là quận Ngọc Sơn, đầu đời Kiền Nguyên lại gọi là châu Lục, phía đông đến địa giới châu Liêm 300 dặm, phía nam đến biển cả. Theo Hoàn vũ ký thì châu Khâm, phía tây nam đến châu Lục 240 dặm. Vân đài loại ngữ của Lê Quý Đôn nói: “Nhà Đường đặt quận Ngọc Sơn thuộc châu Lục ở Giao Chỉ. Vốn là châu Ngọc, năm Thượng Nguyên thứ 2 đổi là châu Lục, là vì châu ấy có đường bộ. Như thế thì châu ấy phải là đất trấn Yên Quảng" ....
Xem trọn bộ tại đây
