Ni trưởng Thích Nữ Diệu Không - một kỳ nữ của Việt Nam trong thế kỷ XX

• VŨ TRUNG KIÊN(*)
• 09/05/2020

Sư bà Thích Nữ Diệu Không là một trong những gương mặt đặc biệt của Phật giáo Việt Nam, của ni giới Việt Nam trong thế kỷ XX. Sư bà Diệu Không cùng với các bà Đạm Phương, Tùng Chi là những người đã có công lao trong việc thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, thành lập Viện Đại học Phật giáo đầu tiên ở Việt Nam (Đại học Vạn Hạnh); vận động xây dựng các cô nhi viện lớn ở Huế, Đà Nẵng, Tuy Hòa, Nha Trang, Bình Thuận, Sài Gòn (TP. Hồ Chí Minh) v.v…để chăm nom trẻ mồ côi, trẻ nạn nhân chiến tranh. Không những vậy, Sư bà còn là người có đóng góp rất lớn cho văn hóa Việt Nam khi biên dịch nhiều bộ kinh luận của Phật giáo Đại thừa như: Lăng Già tâm ấn, Đại Trí Độ luận, Trung Quán luận lược giải...Trong những giai đoạn đặc biệt của đất nước trong thế kỷ XX, Sư bà đã đi đầu trong những hoạt động yêu nước, chống ngoại xâm, chống cường quyền, bạo lực. Đặc biệt, Sư bà chính là người đã xung phong tự thiêu để phản đối Chính quyền Ngô Đình Diệm đàn áp Phật giáo năm 1963 (sau đó Giáo hội đã quyết Hòa thượng thích Quảng Đức tự thiêu).

1. Từ quận chúa lá ngọc cành vàng đến thiền môn

Sư bà Diệu Không, thế danh Hồ Thị Hạnh, sinh năm 1905 trong một gia đình danh gia vọng tộc có cha là Đông các Đại học sỹ, Khánh Mỹ quận công Hồ Đắc Trung và cụ bà Châu Thị Ngọc Lương. Cụ Hồ Đắc Trung là Thượng thư Bộ Học, Bộ Lễ suốt các triều Duy Tân, Khải Định, Bảo Đại, sau sung Cơ mật đại thần. Thân phụ Sư bà là nhạc phụ vua Khải Định, xét về thế thứ gia phong, cụ Hồ Đắc Trung là “ông ngoại” vua Bảo Đại. 

Sư bà Diệu Không là con gái út, khi bà lớn lên, các anh chị em Sư Bà đã là những người thành danh, giữ những trọng trách lớn: Anh cả Hồ Đắc Khải (Tổng đốc Bình Phú tức Bình Định và Phú Yên, Thượng thư Bộ Công thời Bảo Đại, con rể Tổng đốc Thanh Hóa Tôn Thất Niên, anh rể Giáo sư Tôn Thất Tùng); Hồ Đắc Điềm (con rể Tổng đốc Hà Đông Hoàng Trọng Phu. Sau này cụ Hồ Đắc Điềm là Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chính Hà Nội); bác sỹ Hồ Đắc Di (bác sỹ người Việt Nổi tiếng, nhạc phụ nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan); quận chúa Hồ Thị Huyên, sau này là Sư bà Diệu Huệ, phu nhân hoàng thân Ưng Úy (Tổng đốc Thanh Hóa, Thượng thư Bộ Lễ, thành viên Tôn Nhơn phủ, chú họ vua Khải Định); Hồ Thị Phương (con dâu Phó bảng Lê Trinh, Thượng thư Bộ Lễ triều Thành Thái và Duy tân), Ân phi Hồ Thị Chỉ (vợ vua Khải Định) v.v…

Xem trọn bộ tại đây

VŨ TRUNG KIÊN(*)