THỦ DẦU MỘT NĂM 1918

• Nguyễn Lục Gia-Huỳnh Phạm Thu Phương (*)
• 09/05/2020

Dẫn nhập

Nam Kỳ địa phận là tờ báo Công giáo xuất hiện đầu tiên ở Việt Nam trong bối cảnh thuộc địa, do Giám mục người Pháp Lucien-Emile Mossard (1851 - 1920), gọi tên Việt là Đức Cha Mão, phụ trách Giáo phận Tây Đàng Trong chủ trương, tồn tại suốt từ cuối năm 1908 đến đầu năm 1945 dưới hình thức tuần báo ấn hành vào ngày thứ Năm. Trong bốn chủ đề mà tờ báo quản trị công khai, vùng đất Thủ Dầu Một được Nam Kỳ địa phận hy hữu đề cập thuộc về chủ đề thứ ba, với tuyên ngôn rằng “… ta hãy đồng tâm hiệp lực mà giúp nhau, cho mọi nơi mọi xứ đều an cư lạc nghiệp…[bởi vì] về nghề nghiệp làm ăn thì ta sánh cùng người nước khác không đặng…”. 

Liên tục 6 số báo, từ số 510 đến 515 tương ứng với khoảng thời gian từ ngày 21 Novembre [11] 1918 đến ngày 26 Decembre [12] 1918, bài viết dưới thể loại du ký có nhan đề nguyên ngữ Dạt rảo xứ Thủ Dầu Một [Dạt dào xứ Thủ Dầu Một] của tác giả ký bút danh G. Y. đã được đăng tải toàn bộ. Bởi hình thức chữ quốc ngữ thời ban sơ chưa được chuẩn hóa, cùng với cách viết/đọc/dịch của các tác giả sinh thời, hoặc do lỗi ấn loát nên văn bản bài báo tồn tại một số từ ngữ khác biệt so với sự nhận biết tự dạng thông thường của chúng ta ngày nay. 

Có lẽ đây là những trang tư liệu hiếm hoi về đất và người Thủ Dầu Một chưa được biết đến rộng rãi trong giới nghiên cứu. Xin được giới thiệu một vài trích đoạn về những cảnh quan địa lý và sinh hoạt kinh tế - xã hội xứ Thủ cách nay ngót trăm năm.

Xem trọn bộ tại đây

Nguyễn Lục Gia-Huỳnh Phạm Thu Phương (*)